چرا بچه‌ام حرف نمیزنه؟
اگه کودکتون برخلاف انتظارات شما متناسب با سنش حرف نمیزنه این مطلب برای شماست.
درمورد علت ایجاد تاخیر میتونیم بگیم گاهی اوقات کودک با برچسب تشخیصی وارد جلسه میشه مثل کم شنوایی، سندرم داون و یا اتیسم و … در‌نتیجه میدونیم که تاخیر در رشد گفتار و زبان ناشی از وجود یک بیماری است. اما در بیشتر مواقع علت پزشکی خاصی قابل شناسایی نیست هرچند که گفتاردرمانگر با ارزیابی‌های دقیق میتونه به یک سری حدسیات برسه.
توی یادگیری زبان محیط زندگی نقش بسیار مهمی داره و اگر محیط از نظر زبانی غنی نباشه کودکان معمولاً دیر به حرف میان. مثل خانواده‌هایی که پدر و مادر هر دو سرکار میرن و بچه پیش مادربزرگ و پرستار بزرگ میشه و یا کودکانی که ساعت‌های طولانی تلوزیون تماشا میکنند و یا با تبلت و گوشی بازی میکنند.
چیکار کنیم بچه‌مون حرف زدن رو یاد بگیره؟
بمباران کلامی
در طول روز باید از هر فرصتی استفاده بکنید و وقایع اطراف رو با زبان ساده برای کودک توضیح بدین.
رعایت گفتارمادرانه بسیار مهم است. منظور از گفتارمادرانه ، گفتاری است که کوتاه ، ساده ، اغراق‌آمیز و آهنگین باشه.
جمله‌ای که اکثر خانواده‌ها در جلسات گفتاردرمانی میگن اینه که :
ما خیلی با بچه‌مون حرف میزنیم اما نمیدونیم چرا به حرف نمیاد
نکته‌ی مهمی که خانواده‌ها نمیدونن اینه که در محدوده‌ی درک کودک حرف نمیزنند و همین باعث میشه کودک کلام اون ها رو متوجه نشه و نحوه‌ی جمله سازی رو هم یاد نگیره.
در نتیجه توصیه میشه تحریکات کلامی خانواده باید فقط یک قدم بالاتر از محدوده‌ی زبانی کودک باشد یعنی اگر کودک شما تک کلمه صحبت میکنه و هنوز جمله‌سازی نداره طول جملاتی که با کودک صحبت می‌کنیم دوتایی یا حداکثر سه تاییه به عنوان مثال:
بابا اومده
بابا رفت بیرون
بابا لالا کنه
به جای استفاده از جمله‌‌ی :بابا از سر کار برگشته خسته است رفته که بخوابه .
وسوسه های ارتباطی
یکی از راه‌های تحریک کودک برای برقراری ارتباط با بقیه واستفاده از زبان اینه که از وسوسه‌های ارتباطی استفاده می‌کنیم.حالا این وسوسه‌ها یعنی چی یعنی اینکه مثلاً وقتی که دست‌های بچه‌تون کثیف شد منتظر میمونیم تا اینکه اون سراغ شما بیاد و بخواد که دستاش رو تمیز بکنید مثلاً می‌تونین دستش رو آغشته به شکلات، عسل و یا پفک بکنید و منتظر بمونید تا اون به سمت شما بیاد و از شما بخواد که دستاشو تمیز بکنید.
همچنین میتونید خوراکی مورد‌علاقه‌ی کودک رو جلوش بخورید ولی بهش ندین یا اسباب‌بازی جذابی رو جلوی دید ولی دور از دسترسش قرار میدیم مثلاً توی اتاق میذاریم و در اتاقو می‌بندیم یا اینکه میذاریم روی اپن و منتظر میمونیم که کودک برای درخواست اون شی یا خوراکی سراغ ما بیاد.
واکنش خانواده‌ها در این لحظه خیلی مهمه اگر که کودک به محض اینکه چیزی رو میخواد خانواده خواسته‌اش رو برآورده بکنه کودک دلیلی واسه حرف زدن نمی‌بینه برای همینه که وقتی که چنین فرصت‌هایی پیش میاد ما به خونواده‌ها توصیه می‌کنیم تا اسم اون شی یا اون خوراکی رو الگو دهی بکنند و منتظر بمونن تا کودک اون رو تقلید بکنه.
موقعیت: کودک ماشینی رو که بالای کمد گذاشته شده رو میخواد. دست مادر رو میکشه و به سمت شی میبره یا به ماشین اشاره میکنه و جیغ میزنه
مادر: تو ماشین میخوای؟
ماشین آبی؟
ماشینی که بالای کمده؟
باید بگی ماشین بده
بعد از الگودهی منتظر تقلید کودک میمونیم.درصورت عدم تقلید مادر به الگودهی ادامه میده .
مادر: میخوای با ماشین بازی کنی؟
منم ماشین دوست دارم
باید بگی مامان ماشین بده
تا سه بار این کار را انجام میدیم و الگو دهی ادامه داره و بعد از سه بار حتی اگر کودک اسم اون شی رو تقلید نکرد ما شی رو بهش میدیم.
اصول بازی کردن با کودک
برای اینکه بچه‌ی شما حرف زدن رو یاد بگیره باید زمان‌هایی از روز رو به طور مخصوص به اون اختصاص بدین و باهاش بازی بکنید.
نکته‌ی مهمی که باید بهش توجه بکنید اینه که باید هم سطح با کودک بشینید مثلا کودک رو روی تخت بشونید و خودتون پایین روی زمین بنشینید به طوری که او لب و دهن شما رو ببینه.
در طول بازی اجازه بدین کودک بازی رو رهبری بکنه و شما صرفا پیروی کنید و درمورد اسباب بازی‌ای که کودک دوست داره باهاش بازی بکنه تحریکات کلامی مناسب رو ارائه بدین.
هرگونه آواسازی و یا بیان کلمات کودک رو بلافاصله بعد از اون تقلید بکنید. وقتی این کار رو انجام بدین
متوجه میشین که کودک ساکت میشه و به شما نگاه میکنه .این نحوه‌ی برقراری ارتباط براش جالبه، هدف از این کار اینه که او متوجه بشه که صداسازی‌ها ارزش ارتباطی دارن و به مرور زمان یاد میگیره صداسازی‌های بقیه رو تقلید بکنه و به این طریق اولین کلماتش رو بیان میکنه.
به یاد داشته باشید که شما والد کودکین نه معلم او پس اصل تعامل شما باید بر اساس لذت‌بخشی اما هدفمند باشه.
اصول کتاب خوانی
در ادامه میخوایم به این سوال جواب بدیم که چه کتاب هایی مناسب کودکان 1 تا 5/1 ساله است؟
کتاب خوانی یک فرصت مناسب برای افزایش تعامل والدین با کودک و ارایه تحریکات کلامی مناسب است.
توصیه میشه که کتاب‌خوانی رو در بین تفریحاتتون قرار بدین. بهتره که در ابتدا از کتاب‌هایی استفاده بکنید که عکس‌های واقعی دارند نه نقاشی .
مجموعه کتاب های نخودی‌ها یا تاتی کوچولو‌‌‌ها برای این رده‌ی سنی مناسب است.
در نظر داشته باشید که به جای خواندن متن کتاب عکس‌ها رو برای بچه‌ها توضیح میدیم و از اونا میخوایم اسم مواردی که ما نام میبریم رو توی کتاب بهمون نشون بدن.
نباید‌ها
نزدیک به 50 درصد از مراجعین من کودکانی هستند که مستعد تاخیر در رشد زبان بودند و خانواده ها با پخش کارتون های انگلیسی زبان به این تاخیر دامن زدند و کودک نه تنها زبان امگلیسی رو یاد نگرفته بلکه در یادگیری زبان فارسی هم دچار مشکلات شده است.
تماشای کارتون انگلیسی راه مناسبی برای یادگیری زبان دوم نیست و توصیه میشه که اجازه بدین کودک زبان مادریش رو به خوبی یاد بگیره و بعد زبان دوم رو شروع بکنید.
همچنین تماشای تلویزیون برای بچه‌های زیر 2 سال ممنوع است.
در پایان اگر احساس می‌کنید کودک شما در مقایسه با دیگر فرزندانتون یا بچه‌های اطرافیان که در یک رده‌ی سنی هستند صحبت نمیکنه با مراجعه به موقع به گفتاردرمانگر از، از دست رفتن سن طلایی یادگیری زبان جلوگیری بکنید.